Βρήκαμε την ανάλυση της Gulkhanim Mammadova του Αζέρικου TOPCHUBASOV CENTER αρκετά ενδιαφέρουσα μια που περιγράφει όσα συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στο Νότιο Καύκασο και την τουρκική αντίληψη γι αυτά και την αναδημοσιέυουμε.
Υπάρχει μια στιγμή «σπασίματος ή φρένου» για τον Νότιο Καύκασο, καθώς εισέρχεται σε μια εντελώς νέα γεωπολιτική σφαίρα. Η εισβολή του 2022 στην Ουκρανία ανάγκασε τις τρεις δημοκρατίες να επαναπροσδιορίσουν την απόστασή τους από τη Μόσχα: η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν έχουν εντείνει μια μάλλον λεπτή αποσύνδεση, ενώ η Γεωργία προσπαθεί συμβολικά να αναπροσανατολιστεί προς μια θερμότερη θέση με τη Ρωσία.
Με ένα ευρύ φάσμα εξωτερικών παραγόντων, που κυμαίνονται από κοντινούς γείτονες όπως η Τουρκία και το Ιράν έως μακρινές δυνάμεις όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, η εξελισσόμενη αρχιτεκτονική του νέου Νότιου Καυκάσου πρόκειται να ενταθεί. Αυτή η στιγμή είναι, στην ουσία, για τον Νότιο Καύκασο που (επανα)προσδιορίζεται, πράγμα που σημαίνει επίσης ότι οι πρώην περιφέρειες αρχίζουν να επαναπροσδιορίζουν και να επανερμηνεύουν τις σχέσεις τους με την πρώην Μητρόπολη, τη Μόσχα.
Για το Αζερμπαϊτζάν, η τριετής εντατικοποίηση της αποσύνδεσης από τη Μόσχα έχει αποφέρει κάποια απτά αποτελέσματα. Το Μπακού σταμάτησε επιτυχώς τη ρωσική διαμεσολάβηση στη διαμάχη του με την Αρμενία και πέτυχε την απόσυρση των ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων από το Καραμπάχ.
Αλλά ο τόνος των αλληλεπιδράσεων με τη Μόσχα ήταν ρεαλιστικός και βασισμένος στη realpolitik: η επίσκεψη του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν τον Αύγουστο του '23 στο Μπακού και η συνέντευξη του προέδρου Ιλχάμ Αλίγιεφ με τον βασικό Ρώσο τηλεοπτικό παρουσιαστή Ντμίτρι Κισέλιοφ ήταν δύο καλές εκδηλώσεις αυτού του πραγματισμού. Το σημείο καμπής στις σχέσεις συνέβη στα τέλη του 2024, όταν ένα αεροπλάνο των Αερογραμμών του Αζερμπαϊτζάν καταρρίφθηκε από τον ρωσικό στρατό. Επιπλέον, μια μαζική ρωσική κυβερνοεπίθεση οδήγησε το Μπακού να σκεφτεί και να πιστέψει ότι ακόμη και οι πιο ρεαλιστικοί υπολογισμοί δύσκολα θα λειτουργούσαν με έναν παράγοντα που έχει φιλοδοξίες περιφερειακής κυριαρχίας.
Πρόσφατη ένταση μεταξύ Ρωσίας και Αζερμπαϊτζάν
Οι εντάσεις εντάθηκαν περαιτέρω μετά τη σύλληψη και τους αναφερόμενους θανάτους αρκετών εθνοτικών Αζέρων στη Ρωσία. Το Μπακού απάντησε με επίσημα σημειώματα διαμαρτυρίας, αιτήματα για έρευνα και αμοιβαία δράση, συμπεριλαμβανομένης της κράτησης Ρώσων δημοσιογράφων από το γραφείο του Σπούτνικ στο Μπακού. Αλλά ο κύκλος συνεχίζεται καθώς όλο και περισσότεροι Αζέροι συλλαμβάνονται αυθαίρετα σε όλη τη Ρωσία. Η «κάρτα της διασποράς», που αναφέρεται σε 2-3 εκατομμύρια Αζέρους στη Ρωσία, βρίσκεται εδώ και καιρό στο τραπέζι ως καταναγκαστικός μηχανισμός στο Μπακού και φαίνεται ότι αυτή η κάρτα έχει ενεργοποιηθεί.
Ενώ το Αζερμπαϊτζάν και η Ρωσία διαφωνούν ανοιχτά σε ορισμένες διακρατικές αλληλεπιδράσεις, το Μπακού έχει επίσης επιταχύνει τις προσπάθειες για τον επανασχεδιασμό του κοινωνικοπολιτιστικού τοπίου του. Μια τέτοια ενδιαφέρουσα εξέλιξη, που δεν συνδέεται απαραίτητα με την εξελισσόμενη κρίση Αζερμπαϊτζάν-Ρωσίας, είναι η πρόσφατη τροποποίηση του συντάγματος της Αυτόνομης Δημοκρατίας του Ναχιτσεβάν που εξαλείφει τις αναφορές στις συνθήκες της Μόσχας και του Καρς του 1921.
Η απομάκρυνσή τους από το νομικό πλαίσιο σημαίνει ότι το Μπακού θέλει να αποδεσμευτεί από τις νομικές κατασκευές της σοβιετικής εποχής. Κάποιος μπορεί να υποστηρίξει ότι δεδομένου ότι αυτές οι συνθήκες προβλέπουν και τον ρόλο της Τουρκίας, πρακτικά σημαίνει ότι το Αζερμπαϊτζάν έχει επίσης παραγκωνίσει την Τουρκία με αυτή την ενέργεια. Ωστόσο, αντίθετα, ο ρόλος της Τουρκίας έχει εξελιχθεί σε μια σύγχρονη στρατηγική εταιρική σχέση με το Αζερμπαϊτζάν, η οποία επισημοποιήθηκε μέσω της Διακήρυξης Shusha του 2021.
Η αργή απόσπαση της Αρμενίας από τη Μόσχα από το τέλος του Δεύτερου Πολέμου του Καραμπάχ μετατρέπεται τώρα σε πλήρη αναπροσανατολισμό. Ενώ δεν έχει ακόμη αποχωρήσει επίσημα από τον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) υπό την ηγεσία της Μόσχας, τα πολιτικά μηνύματα από το Ερεβάν δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την κατεύθυνσή του. Η κυβέρνηση δεν αντιμετωπίζει πλέον τη συμμαχία υπό την ηγεσία της Μόσχας ως πυλώνα ασφάλειας και, αντ 'αυτού, στρέφεται όλο και περισσότερο προς τα δυτικά.
Επί του παρόντος, η Αρμενία βιώνει μια εσωτερική κρίση με αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ της κυβέρνησης και των εθνικιστικών-συντηρητικών δυνάμεων, τις οποίες πολλοί έχουν περιγράψει ως απόπειρα «ήπιου πραξικοπήματος». Η Αρμενική Αποστολική Εκκλησία, παραδοσιακά ένας ισχυρός θεσμός στην αρμενική κοινωνία, επέκρινε ανοιχτά τις δυτικόστροφες πολιτικές του πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν και τοποθετήθηκε μαζί με προσωπικότητες της αντιπολίτευσης που κατηγόρησαν την κυβέρνηση ότι εγκατέλειψε την ιστορική συμμαχία της Αρμενίας με τη Ρωσία.
Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντικό να δούμε πώς έχει αλλάξει δραστικά η δυναμική στην εξωτερική πολιτική της Αρμενίας. Πριν από μερικές ημέρες, η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Ουκρανίας (HUR) ανέφερε ότι η Ρωσία επιταχύνει τη στελέχωση της 102ης στρατιωτικής βάσης της στο Γκιουμρί, για να αυξήσει τη στρατιωτική και πολιτική επιρροή της Μόσχας στον Νότιο Καύκασο, ιδιαίτερα μετά τις πρόσφατες εντάσεις στις σχέσεις της Ρωσίας με το Αζερμπαϊτζάν.
Σε απάντηση, το υπουργείο Εξωτερικών της Αρμενίας εξέδωσε δήλωση αρνούμενο αυτούς τους ισχυρισμούς. Πολύ εκπληκτικά, το υπουργείο Εξωτερικών πρόσθεσε ότι το έδαφος της Αρμενίας δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τρίτες χώρες εναντίον των γειτόνων της, μια σαφής αναφορά στο Αζερμπαϊτζάν σε αυτό το πλαίσιο. Δεν πρόκειται απλώς για άρνηση, αλλά επιβεβαιώνει ότι η σημερινή κυβέρνηση της Αρμενίας αντιτίθεται στην ίδια την ιδέα, καταρχήν, να επιτραπεί η χρήση του εδάφους της ως πλατφόρμας για εχθρικές ενέργειες κατά του Αζερμπαϊτζάν.
Τα βήματα της Αρμενίας για αποσύνδεση από τη Ρωσία
Η Αρμενία λαμβάνει επίσης μέτρα για να διεκδικήσει μεγαλύτερο έλεγχο σε βασικούς τομείς της οικονομίας της, ιδίως στην ενέργεια. Η κυβέρνηση άρχισε να εθνικοποιεί το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα, το οποίο εξακολουθεί να ανήκει νόμιμα στον δισεκατομμυριούχο Samvel Karapetyan, ο οποίος έχει βαθείς δεσμούς με τη ρωσική ελίτ. Ως ένας από τους πλουσιότερους Ρωσοαρμένιους ολιγάρχες, η ομάδα του Tashir έχει τις ρίζες της στη ρωσική πολιτική οικονομία. Σε αυτό το πλαίσιο, η ώθηση της αρμενικής κυβέρνησης να εθνικοποιήσει αυτά τα περιουσιακά στοιχεία είναι μια προσπάθεια να χαλαρώσει δεκαετίες ρωσικής οικονομικής επιρροής στις υποδομές της Αρμενίας.
Από το τέλος του Δεύτερου Πολέμου του Καραμπάχ, η Αρμενία έχει αναπροσανατολιστεί όλο και περισσότερο προς τη Δύση, με αυξανόμενη δέσμευση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψης στο Ερεβάν, η κορυφαία διπλωμάτης της ΕΕ Kaja Kallas δήλωσε ότι η Αρμενία και η Ευρωπαϊκή Ένωση «δεν ήταν ποτέ πιο κοντά». Η επίσκεψη αυτή έδωσε έναν οδικό χάρτη για την απελευθέρωση των θεωρήσεων, καθώς και μια βαθύτερη οικονομική δέσμευση στο πλαίσιο της Συνολικής και Ενισχυμένης Συμφωνίας Εταιρικής Σχέσης ΕΕ-Αρμενίας (CEPA)
Η Άγκυρα έχει κινηθεί για να καλύψει αυτό το κενό τους τελευταίους μήνες, επεκτείνοντας σημαντικά το διπλωματικό της αποτύπωμα στον Νότιο Καύκασο. Πριν λίγο καιρό, ο Πασινιάν πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη, η οποία έγινε η πρώτη επίσημη επίσκεψή υψηλού επιπέδου Αρμένιου αξιωματούχου στην Τουρκία. Στρέφοντας προς την Άγκυρα, ενώ ταυτόχρονα εμπλέκει τις Βρυξέλλες, φαίνεται ότι η αρμενική κυβέρνηση προσπαθεί να επιδιώξει διαφοροποιημένες εταιρικές σχέσεις. Δεδομένης της αυξανόμενης ανάγκης της Αρμενίας για περιφερειακή συνδεσιμότητα και οικονομική διαφοροποίηση, φαίνεται ότι η Τουρκία αξιοποίησε με επιτυχία αυτό το άνοιγμα για να προωθήσει τις διαδρομές Trans-Caucasian Connectivity που θα συνδέουν το Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία με την Τουρκία. Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η Αρμενία είναι πλέον δεκτική στην πρόοδο του έργου του διαδρόμου. Ορισμένοι μάλιστα προτείνουν ότι μια αμερικανική εταιρεία θα μπορούσε να αναλάβει ηγετικό ρόλο στο σχεδιασμό και την κατασκευή του διαδρόμου χωρίς τη Μόσχα.
Αντίθετα, η Γεωργία φαίνεται να μετατοπίζει τον προσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής της. Κάποτε ισχυρός υποψήφιος για ευρωατλαντική ολοκλήρωση και τώρα έχοντας απομονωθεί από τη Δύση, η Τιφλίδα προσπαθεί να έχει θερμότερους δεσμούς με τη Μόσχα. Αυτό μπορεί να θέσει τη Γεωργία σε επικίνδυνη κατάσταση και να οδηγήσει σε περιφερειακή απομόνωση στην περιοχή από την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία μαζί.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, αυτό που αναδύεται τώρα είναι μια ιστορική, πολύ σπάνια και σημαντική δυναμική, όπου η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έναν νέο γεωπολιτικό άξονα βασισμένο στα κοινά συμφέροντα να εμποδίσουν τη Μόσχα και την Τεχεράνη να κυριαρχήσουν στον Νότιο Καύκασο. Αυτό είναι πιθανό να αφήσει τη Γεωργία όλο και πιο απομονωμένη, πληρώνοντας ενδεχομένως βαρύ τίμημα για την τρέχουσα πολιτική της πορεία.
Με τη σειρά της, η τελευταία επίσκεψη του Ιρανού προέδρου Masoud Pezeshkian στο Khankendi (Καραμπαχ) δείχνει ότι η Τεχεράνη δεν αντιτίθεται στην προσέγγιση της Άγκυρας, του Μπακού και του Ερεβάν. Αυτό αναστατώνει τη Μόσχα, η οποία το βλέπει ως επακόλουθο της φθίνουσας επιρροής της Ρωσίας στην περιοχή. Σε αυτό το τοπίο, η Μόσχα κινδυνεύει να βρεθεί στο περιθώριο, με τον μόνο πρόθυμο περιφερειακό εταίρο να παραμένει η κυβέρνηση στην Τιφλίδα.
Τώρα είναι καιρός να «σπάσουμε ή να φρενάρουμε» για όλους στον Νότιο Καύκασο. Υπάρχει μια μοναδική ευκαιρία που θα μπορούσε να βοηθήσει στη θεσμοθέτηση μιας μορφής "3+1", της Αρμενίας, του Αζερμπαϊτζάν, της Γεωργίας και της Τουρκίας. Κοιτάζοντας πέρα από τον Καύκασο, αυτή η ευθυγράμμιση θα μπορούσε να επεκταθεί ανατολικά στην Κεντρική Ασία. Το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν και το Κιργιστάν έχουν δείξει αυξανόμενο ενδιαφέρον για την παράκαμψη των ρωσικών και κινεζικών σημείων συμφόρησης μέσω του Μεσαίου Διαδρόμου.
Πηγή: turkiyetoday.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου