Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια στο Ναύπλιο.

Ιωάννης Καποδίστριας (1776-1831) "Ο Άγιος της Πολιτικής"

Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν ο Πρώτος Κυβερνήτης της Ελληνικής Πολιτείας (1828-1831) και ήταν από τις πιο διαπρεπέστερες πολιτικές και διπλωματικές μορφές της Ευρώπης. Γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 10 Φεβρουαρίου 1776 και έφερε τον τίτλο του κόμη αφού καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια με πολιτική παράδοση. Φοίτησε στο μοναστήρι της Αγίας Ιουστίνης, όπου έμαθε Λατινικά, Ιταλικά και Γαλλικά και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Βενετία. Την περίοδο 1795-1797 σπούδασε Ιατρική στο πανεπιστήμιο της Πάντοβα. Μετά το πέρας των σπουδών του επέστρεψε αμέσως στην Κέρκυρα όπου άσκησε το επάγγελμα του ιατρού αφιλοκερδώς και από πολύ νέος θα αναμειχθεί με την πολιτική με τα κοινά της Ιονίου Πολιτείας. Εκεί θα ξετυλίξει πολλά από τα χαρίσματά του.

Αν και ο Γάλλος στρατηγός Berthier του προσέφερε αρκετά αξιώματα, η πρόταση που περίμενε ο Καποδίστριας από τη Ρωσία δεν θα αργήσει. Έτσι τότε ο Κόμης θα αναλάβει σημαντικές θέσεις καταφέρνοντας να αναδειχθεί σε Υπουργό Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Ο Τσάρος Αλέξανδρος θα τον διόρισε ως έκτακτο απεσταλμένο του και πληρεξούσιο υπουργό για την Ελβετία και από τη θέση αυτή θα συνεισφέρει στο ελβετικό σύνταγμα, που προέβλεπε 19 αυτόνομα καντόνια σαν μέλη της Ελβετικής Ομοσπονδίας αλλά και την πολιτική της ουδετερότητας και την ανεξαρτησία της. Ομηρική ήταν και οι μάχες του Καποδίστρια απέναντι στον Μέττερνιχ. Ο Καποδίστριας θα υπηρετήσει την Ρωσική Αυτοκρατορική αυλή από το 1815 έως το 1822, οπότε και επέλεξε να παραιτηθεί λόγω της Ελληνικής Επανάστασης διαβλέποντας πως ο Τσάρος Αλέξανδρος δεν ήταν διατεθημένος να προχωρήσει σε ένα νέο Ρωσσοτουρκικό πόλεμο.

Ελεύθερος πλέον ο Καποδίστριας θα δράσει φανερά υπέρ της Επάναστασης δίνοντας χρήματα και αξιοποιώντας τις υψηλές γνωριμίες του θα ενισχύσει το Φιλελληνικό Κίνημα. Στις 14 Απριλίου 1827 η Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον ανακηρύσσει πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας. Ως κυβερνήτης  προώθησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την ανόρθωση της κρατικής μηχανής, καθώς και για τη θέσπιση του νομικού πλαισίου της πολιτείας. Aναδιοργανώνει τις ένοπλες δυνάμεις υπό ενιαία διοίκηση και ιδρύει την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Ίδρυσε ακόμη Εθνικό Νομισματοκοπείο και καθιέρωσε τον φοίνικα ως εθνικό νόμισμα, αντικαθιστώντας το τουρκικό γρόσι. Κατασκεύασε νέα σχολεία, εισήγαγε τη μέθοδο του αλληλοδιδακτικού σχολείου, ίδρυσε εκκλησιαστική σχολή στον Πόρο, καθώς και το Ορφανοτροφείο Αίγινας σε μια προσπάθεια να οργανώσει το σχεδόν ανύπαρκτο εκπαιδευτικό σύστημα. Μερίμνησε επίσης για τον επανασχεδιασμό και την ανοικοδόμηση των ελληνικών πόλεων, όπως το Ναύπλιο, το Άργος, το Μεσολόγγι και η Πάτρα. Στο εμπόριο παρεχώρησε δάνεια στους νησιώτες για την αγορά πλοίων και την κατασκευή ναυπηγείων στον Πόρο και το Ναύπλιο. Τον Οκτώβριο του 1829 ίδρυσε το πρώτο αρχαιολογικό μουσείο στην Αίγινα. Ίδρυσε τη Γεωργική Σχολή της Τίρυνθας και ενθάρρυνε την καλλιέργεια της πατάτας. Ίδρυσε την «Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα». Δημιούργησε ελληνικό και γαλλικό τυπογραφείο στην Αίγινα εκ των οποίων εφημερίδες και φυλλάδες του επιτήθεντο. 

Ως κυβερνήτης ο Καποδίστριας αρνήθηκε να δεχθεί μισθό, όπως επίσης αρνήθηκε χρηματική αποζημίωση από τον Τσάρο για να μην κατηγορηθεί από τους αντιπάλους του για μεροληψία απέναντι στη Ρωσία, ενώ διέθεσε όλη του την περιουσία για τους σκοπούς του κράτους.

Η πολιτική που ακολούθησε ο Καποδίστριας ενόχλησε τις "προστάτιδες δυνάμεις" που δεν ήθελαν μια Ελλάδα ισχυρή ενώ πλοιοκτήτες, μεγάλοι γαιοκτήμονες, πρόκριτοι και κοτζαμπάσηδες αντιδρούσαν αφού πλήττονταν τα συμφέροντα τους. 

Η Αγγλία και η Γαλλία οι «προστάτιδες δυνάμεις» θα οργανώσουν τη δολοφονία του "ρωσόφιλου" Καποδίστρια, χρησιμοποιώντας τους Υδραίους και τους Μανιάτες. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα έγγραφα του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών, παραμένουν μέχρι σήμερα απόρρητα.

Τον Καποδίστρια δολοφόνησαν στις 9 Οκτωβρίου 1831 στο Ναύπλιο ο αδελφός και ο γιος του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, σε αντίποινα της φυλάκισης του τελευταίου. Αρκετά αργότερα, το 1840 ο ίδιος ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ακούγοντας κάποιον να κατηγορεί τον Καποδίστρια, φέρεται να είπε τούτα τα λόγια: «Δεν μετράς καλά φιλόσοφε… Ανάθεμα στους Αγγλογάλλους που ήσαν η αιτία κι εγώ έχασα τους δικούς μου, και το Έθνος έναν άνθρωπο που δε θα τονε ματαβρεί, και το αίμα του με παιδεύει ως τώρα…’»

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Ο Καποδίστριας δεν φαινόταν διατεθειμένος να ξεφύγει από τον δρόμο που είχε χαράξει. Ένας από τους φανατικότερους αντικαποδιστριακούς ήταν ο Ζωγράφος, τον οποίο η Αστυνομία συνέλαβε για να τον εκτοπίσει από το Ναύπλιο. Εκείνος ζήτησε να δει τον Κυβερνήτη κι ο Καποδίστριας δέχτηκε. Μετά τη συζήτηση που είχαν, ο Ζωγράφος όχι μόνο δεν εξορίστηκε, αλλά έγινε μέλος του Ακυρωτικού Δικαστηρίου. Όμως ο Βιάρος μεσολάβησε στον αδελφό του και ο Καποδίστριας πήρε πίσω τον διορισμό του Ζωγράφου. Έξαλλος αυτός, έφυγε από το Ναύπλιο, λέγοντας στον φίλο του Λόντο: "Ένα πιστόλι θα μας σώσει απ' τον άνθρωπο τούτο". Έφτασε στην Ύδρα, όπου ο Λάζαρος Κουντουριώτης ακούγοντας τα παραπάνω λόγια έταξε 1.000 βενέτικα φλουριά σε όποιον σκότωνε τον Καποδίστρια.

Ήδη τα σχέδια για τον "φόνο του τυράννου", όπως έλεγαν, καταστρώνονταν. Η πρώτη δολοφονική απόπειρα έγινε με "όργανο" τον υπηρέτη του Καποδίστρια, Νικολέτο.

Ένας "κουρελής Υδραίος" κατά τον ίδιο, του έδωσε 25.000 γρόσια και του ζήτησε να φαρμακώσει τον Κυβερνήτη. 

Στη συνέχεια εξαφανίστηκε. Ο Νικολέτος έριξε φαρμάκι στον καφέ του Καποδίστρια, αλλά προδόθηκε από τη συμπεριφορά του. Ο Κυβερνήτης του είπε να κρατήσει τα χρήματα και να μην πει τίποτα σε κανέναν για το περιστατικό και ούτε καν τον απομάκρυνε από κοντά του. Κατάλαβε όμως ότι τα πράγματα ήταν πολύ πιο σοβαρά απ' ό,τι νόμιζε.

ου προτάθηκε από τους ξένους πρεσβευτές να του δώσουν φρουρούς, εκείνος όμως αρνήθηκε. Σύντομα μαθεύτηκε στο Ναύπλιο ότι οι Μαυρομιχαλαίοι είχαν αγοράσει καινούργια κουμπούρια.
Ο Αστυνόμος της πόλης Ποταμιάνος έβαλε ανθρώπους του να παρακολουθούν κάθε κίνηση του Κωνσταντή Μαυρομιχάλη και του Γιωργάκη (ή Μπεϊζαντέ), του δευτερότοκου γιου του Πετρόμπεη.

Ο Γιώργης είχε μεγάλη έχθρα εναντίον του Καποδίστρια και είχε ορκιστεί ότι θα τον σκοτώσει. Το είπε μάλιστα και στον Πάνο Ράγκο, φίλο δικό του αλλά και του Κυβερνήτη, να του το μεταφέρει.

Ο Καποδίστριας ένιωσε έκπληξη και είπε στον Ράγκο ότι όποιος κάνει κάτι τέτοιο, μαζί με τον ίδιο θα σκοτώσει και την πατρίδα. Στις προτροπές του νομάρχη Αξιώτη και του αστυνόμου Ποταμιάνου να φυλακίσουν τον Γιώργη Μαυρομιχάλη, ο Καποδίστριας ήταν αντίθετος. Όταν η Μαντώ Μαυρογένους του έγραψε επιστολή με την οποία τον ενημέρωσε ότι οι Μαυρομιχαλαίοι ετοιμάζονται να τον σκοτώσουν, εκείνος έκαψε το γράμμα. Κι όταν ένας Σμυρνιός ντελάλης, ο οποίος φαίνεται ότι κάτι είχε πληροφορηθεί, πήγε στο Κυβερνείο και του είπε να φυλάγεται, ο Καποδίστριας σήκωσε αδιάφορα τους ώμους του. Οι Μαυρομιχαλαίοι ζήτησαν να νοικιάσουν το σπίτι του Μιχάλη Ιατρού που βρισκόταν απέναντι από το Κυβερνείο, όμως ο ιδιοκτήτης του κάτι υποψιάστηκε και δεν τους το παραχώρησε. Έγινε προσπάθεια από τον αγωνιστή του '21 και ιστορικό Ιωάννη Φιλήμονα να "τα βρουν" ο Καποδίστριας με τους Μαυρομιχαλαίους. Ο Βιάρος συμβούλεψε τον αδελφό του να ζητήσει από τον Πετρόμπεη να φέρει όλους τους συγγενείς του από τη Μάνη στο Ναύπλιο για ασφάλεια, προκειμένου να συμφιλιωθεί μαζί του.

Δυστυχώς, ο Καποδίστριας τον άκουσε και σε αυτό. Ο Πετρόμπεης, μόλις πληροφορήθηκε από τον Φιλήμονα τι ζητούσε ο Κυβερνήτης, έγινε έξαλλος, καθώς το θεώρησε προσβλητικό και ατιμωτικό.

Η ηλικιωμένη μητέρα του Πετρόμπεη και ο αδελφός του Γιάννης, γνωστός και ως Κατσής, ζήτησαν από τον Ρώσο ναύαρχο Ρίκορντ να μεσολαβήσει, γιατί έβλεπαν ότι και ο Καποδίστριας θα σκοτωνόταν αλλά και δικοί τους άνθρωποι θα είχαν επίσης άσχημο τέλος. Η συνάντηση κανονίστηκε να γίνει το Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου, στις 5 το απόγευμα. Λίγη ώρα πριν, έφτασε το ευρωπαϊκό ταχυδρομείο στον Καποδίστρια. Στον "Ταχυδρόμο του Λονδίνου" υπήρχε ένα δημοσίευμα για την τυραννική διοίκησή του και τον άδικο διωγμό των Μαυρομιχαλαίων. Μάλις το διάβασε ο Κυβερνήτης, έγινε έξαλλος και πήγε ως το Παλαμήδι για να ηρεμήσει. Επιστρέφοντας, βρήκε τον Ρίκορντ να τον περιμένει και του έδειξε την εφημερίδα. Στον έκπληκτο Ρώσο είπε ότι "είναι υποχρεωμένος να προστατεύσει την αξιοπρέπειά του ως το τέλος" και ότι "δεν δέχεται να δει τον Μαυρομιχάλη". Ο Πετρόμπεης είχε ήδη μεταφερθεί από το Ιτς Καλέ στο Κυβερνείο. Ο Ρίκορντ προσπάθησε να μεταπείσει, μάταια όμως, τον Καποδίστρια. Απογοητευμένος, μετέφερε στον Μαυρομιχάλη την άρνηση του Κυβερνήτη να τον δει. Ο Πετρόμπεης είπε τότε: "Ποτέ δεν καρτερούσα να μου φερθεί τόσο άπρεπα ο Κυβερνήτης. Να με πομπεύει με φρουρούς μέσα στα σοκάκια του Αναπλιού και να με διώχνει με τέτοια καταφρόνια. Αν δε σέβεται το όνομά μου, πρέπει τουλάχιστον να λογαριάζει τις θυσίες της φαμελιάς μου στον Αγώνα". Έτσι πήρε τον δρόμο της επιστροφής στη φυλακή. Ζήτησε από τους φρουρούς του να περάσει από το σπίτι όπου έμεναν ο αδελφός του,  Κωνσταντής κι γιος του, Γιώργης. Όταν τον είδαν εκείνοι από το παράθυρο, τον ρώτησαν γεμάτοι αγωνία τι έγινε. Δείχνοντάς τους με νοήματα τους φρουρούς δεξιά κι αριστερά τους είπε: "Βλέπετε". Ήταν κατά κάποιο τρόπο το σύνθημα για τη δολοφονία του Καποδίστρια...

Το επόμενο πρωί, ο Καποδίστριας ετοιμάστηκε να πάει στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Ήταν περίπου 5:30 το πρωί. Ο αδελφός του Αυγουστίνος λέγοντάς του ότι είδε κάποιο φοβερό όνειρο, προσπάθησε να τον αποτρέψει. Ο Κυβερνήτης γέλασε και έφυγε για την εκκλησία. Στον δρόμο του επιτέθηκε ένα μαύρο σκυλί, που πρόλαβε κι έσκισε την ρεντιγκότα (είδος ανδρικού πανωφοριού <γαλλ. redingote<αγγλ.riding-coat, σακάκι ιππασίας) του. Επέστρεψε στο σπίτι του, άλλαξε ρεντιγκότα και έφυγε ξανά για την εκκλησία. Μια βουβή γριά ζητιάνα, με άναρθρες κραυγές, προσπάθησε να τον σταματήσει. Μάταια όμως... Ο Καποδίστριας συνέχισε, αφού της έδωσε μερικά νομίσματα, να βαδίζει προς το ραντεβού του με τη μοίρα. Τον συνόδευαν οι σωματοφύλακές του, Γιώργος Κοζώνης, Κρητικός, που είχε χάσει το δεξί του χέρι στο Νεόκαστρο το 1825, και ο στρατιώτης Δημήτριος Λεωνίδας, από την Τρίπολη. 

Την ίδια ώρα, οι Μαυρομιχαλαίοι, που το προηγούμενο βράδυ ετοίμαζαν κάθε λεπτομέρεια του σχεδίου τους, μαζί με τους Λόντο και Καλαμογδάρτη, ξεκινούσαν με δυο παλικάρια τους και δυο πολιτοφύλακες, τον Ανδρέα Γεωργίου και τον Γιάννη Καραγιάννη, που είχαν οριστεί να  τους παρακολουθούν, αλλά έγιναν όργανά τους, για τον Άγιο Σπυρίδωνα.
Μόλις τους είδε στην είσοδο της εκκλησίας, ο Καποδίστριας κοντοστάθηκε και σκέφτηκε να φύγει. Προχώρησε όμως προς το μέρος τους και τους χαιρέτησε με ένα νεύμα. Τότε, ο Κωνσταντής άρπαξε τον Κυβερνήτη και τον πυροβόλησε πίσω από το αφτί, ενώ ο Γιώργης τον μαχαίρωσε δύο φορές κάτω από την κοιλιά. Και ο Καραγιάννης πυροβόλησε κατά του Καποδίστρια, ωστόσο αστόχησε. Ο Καποδίστριας πέθανε ακαριαία. Ο Κωνσταντής καταδιώχθηκε κι αφού τραυματίστηκε από τον Κοζώνη και τον Φωτομάρα, πέθανε μερικές ώρες αργότερα. Ο Γιώργης κατέφυγε στη γαλλική πρεσβεία. Υπάρχει η άποψη ότι οι Μαυρομιχαλαίοι ενήργησαν σαν όργανα των Αγγλογάλλων, οι οποίοι είχαν υποσχεθεί ότι θα τους φυγαδεύσουν.  Ο κόσμος συγκεντρώθηκε έξω από την πρεσβεία και απειλούσε ότι θα την κάψει. Ο Γάλλος πρέσβης Ρουάν κι ο Άγγλος αντιπρεσβευτής Ντόκινς διαμαρτυρήθηκαν στον Πορτογάλο φιλέλληνα Αλμέιδα, φρούραρχο του Ναυπλίου, ο οποίος τους ζήτησε επιτακτικά να παραδώσουν τον Γιώργη (ή Μπεϊζαντέ θυμίζουμε) Μαυρομιχάλη, για να παραπεμφθεί σε δίκη. Πραγματικά, ο Γιώργης παραδόθηκε και φυλακίστηκε αρχικά στο Ιτς Καλέ και αργότερα στο Παλαμήδι.
Στις 7 Οκτωβρίου 1831, έγινε η δίκη του Μαυρομιχάλη και των δύο πολιτοφυλάκων Γεωργίου και Καραγιάννη. Ο Γιώργης Μαυρομιχάλης, που είχε συνήγορο υπεράσπισης τον Σκωτσέζο φιλέλληνα Μάσον, και ο Γιάννης Καραγιάννης καταδικάστηκαν σε θάνατο και ο Ανδρέας Γεωργίου σε φυλάκιση δέκα ετών.

Ο Μαυρομιχάλης εκτελέστηκε στις 10 Οκτωβρίου, ενώ η εκτέλεση του Καραγιάννη αναβλήθηκε, καθώς υποσχέθηκε ότι θα μαρτυρήσει κι άλλους ενόχους. Αργότερα, στους δύο πολιτοφύλακες δόθηκε αμνηστία και αφέθηκαν ελεύθεροι.

Οι αγωνιστές του 1821, πολλοί από τους οποίους έβαψαν μαύρα τα φέσια τους, και ο απλός κόσμος θρήνησαν τον Ιωάννη Καποδίστρια. Λίγο πριν τη δολοφονία του, οι Υδραίοι αντίπαλοί του, με επικεφαλής τον Λάζαρο Κουντουριώτη, αποφάσισαν να συμφιλιωθούν μαζί του. Δεν πρόλαβαν όμως.