Κατάσχεση τάνκερ της Βενεζουέλας από τις ΗΠΑ. Οι νομικές πλευρές του θέματος.

 Του Θράσου Ευτυχίδη

Την Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου 2025, ένα τάνκερ φορτωμένο με πετρέλαιο στο οποίο είχαν επιβληθεί κυρώσεις κατάσχεσαν οι ΗΠΑ ανοιχτά της Βενεζουέλας, με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι η κίνηση αυτή κλιμακώνει την ένταση και αυξάνει την πίεση προς τον Μαδούρο.

Την κατάσχεση, χωρίς όμως να δίνει περισσότερα στοιχεία για το ποιο είναι το τάνκερ, αλλά και για τον λόγο που δόθηκε η εντολή κατάσχεσης, επιβεβαίωσε επίσημα ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Όπως ανέφερε: «Μόλις κατασχέσαμε ένα δεξαμενόπλοιο στις ακτές της Βενεζουέλας – ένα μεγάλο δεξαμενόπλοιο, πολύ μεγάλο, το μεγαλύτερο που έχει κατασχεθεί ποτέ στην πραγματικότητα. Και γίνονται κι άλλα πράγματα, τα οποία θα δείτε αργότερα και θα τα συζητήσετε αργότερα με άλλους ανθρώπους.»

Στην πράξη, η κατάσχεση του τάνκερ "Skipper" από τις ΗΠΑ παραβιάζει ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται (μέχρι οι ΗΠΑ να δώσουν στοιχεία) το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας,

Τι λέει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS);

Σύμφωνα λοιπόν με το Δίκαιο της Θάλασσας, ένα κράτος δεν μπορεί να κατασχέσει ή να επιβιβαστεί σε ξένο πλοίο σε διεθνή ύδατα ή στα χωρικά ύδατα άλλου κράτους, εκτός αν ισχύει μία από τις περιορισμένες εξαιρέσεις του άρθρου 110 (Right of Visit) της UNCLOS.

Ποιες είναι αυτές:

- Πειρατεία

- Δουλεμπόριο

- Μη εξουσιοδοτημένη ραδιοφωνική μετάδοση

- Πλοίο χωρίς εθνικότητα (stateless)

- Πλοίο που στην πραγματικότητα έχει την ίδια εθνικότητα με το πολεμικό πλοίο που το σταματά

Στην περίπτωση του "Skipper" δεν ισχύει καμία από αυτές.

Οι μονομερείς κυρώσεις των ΗΠΑ σε ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ, δεν αποτελούν λόγο νόμιμης νηοψίας ή κατάσχεσης σε διεθνή ύδατα.

Η επιβολή εθνικών κυρώσεων σε διεθνή ύδατα είναι αντίθετη με θεμελιώδεις αρχές του Διεθνούς Δικαίου.

Αλλά ας δούμε τα γεγονότα αν και οι πληροφορίες είναι ασαφείς και οι ΗΠΑ δε θεωρούν αναγκαίο να προσκομίσουν αποδείξεις.

Η κατάσχεση έγινε σύμφωνα με πληροφορίες ή "στην ακτή της Βενεζουέλας" ή "στα διεθνή ύδατα". Αν έγινε στα χωρικά ύδατα της Βενεζουέλας, αποτελεί κατάφωρη παραβίαση κυριαρχίας. Αν έγινε σε διεθνή ύδατα είναι επίσης παράνομη. 

Το επιχείρημα των ΗΠΑ ότι "το πλοίο ήταν stateless"

Αυτό είναι όντως σοβαρό επιχείρημα. Οι ΗΠΑ ισχυρίστηκαν ότι το πλοίο ήταν «stateless» (χωρίς εθνικότητα). Αν αυτό ήταν αληθές, θα μπορούσε να αποτελέσει νόμιμη βάση για νηοψία.

Όμως:

• Το πλοίο εμφανιζόταν να φέρει σημαία Γουιάνας, η οποία διέψευσε ότι ήταν καταχωρισμένο εκεί.

• Η αμφισβήτηση της σημαίας δεν αρκεί για να χαρακτηριστεί stateless.

• Χρειάζεται σαφής απόδειξη, την οποία οι ΗΠΑ δεν έχουν δημοσιοποιήσει. Πρακτικά ότι δεν υπάρχει πραγματική σημαία νηολόγιο του πλοίου.

Άρα το επιχείρημα παραμένει αδύναμο. Πέραν αυτού δεν δίνει δικαίωμα για κατάσχεση. Η ιδιότητα stateless επιτρέπει νηοψία από οποιοδήποτε κράτος, αλλά δε δίνει "λευκή επιταγή" για εφαρμογή μονομερούς κυρωτικού καθεστώτος.

Κατάσχεση πλοίου και φορτίου στην ανοιχτή θάλασσαν (high seas)

Ναι υπάρχει δικαίωμα σύλληψης / κατάσχεσης μόνο εάν εμπίπτει επιβεβαιωμένα σε μία από τις εξαιρέσεις του άρθρου 110 και υπάρχει σχετική τυποποίηση στο εσωτερικό δίκαιο και συντρέχουν οι προϋποθέσεις του διεθνούς εθιμικού δικαίου (π.χ. στα πλαίσια καταπολέμησης ναρκωτικών, πειρατείας κλπ).

Η δεύτερη περίπτωση είναι να υπάρχει διεθνής εξουσιοδότηση, απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που στην περίπτωση του "Skipper" δεν υπήρχε.

Θα μπορούσε η συγκεκριμένη πράξη να χαρακτηρισθεί πειρατεία;

Όχι, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί πειρατεία κατά το διεθνές δίκαιο, διότι η πειρατεία – όπως ορίζεται στο άρθρο 101 UNCLOS – απαιτεί πράξεις για ιδιωτικούς σκοπούς (private ends) και από ιδιωτικό πλοίο, ενώ εδώ ενήργησε κρατικό πολεμικό πλοίο στο πλαίσιο επιβολής μονομερών!!! κυρώσεων.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η ενέργεια ήταν νόμιμη∙. Θα μπορούσε να θεωρηθεί παράνομη κρατική παρέμβαση και να αποτελέσει αντικείμενο διεθνούς διαφοράς.

Συμπερασματικά:

Στην περίπτωση αυτή αν οι ΗΠΑ δεν προσκομίσουν αποδείξεις που να θεμελιώνουν ότι το πλοίο ήταν χωρίς εθνικότητα, θα έχουν ενεργήσει παράνομη κρατική παρέμβαση και κλοπή πλοίου και φορτίου.

Αντιδράσεις δεν υπάρχουν. Καμία επίσημη αντίδραση από τις ευαίσθητες στις παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας χώρες του κόσμου δεν υπήρξε. Ούτε καν από συμμάχους της Βενεζουέλας. Το Υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας για παράδειγμα, δεν έχει εκδώσει επίσημη ανακοίνωση, αλλά περιορίστηκε σε κάποιες δηλώσεις. Δε συζητάμε για αντίδραση της ευαίσθητης σε παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και φυσικά καμία αντίδραση από την ευαίσθητη σε παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας χώρα μας. 

Η ισχύς υπερισχύει του Δικαίου γι άλλη μια φορά. Ή για να το πούμε πιο απλά ... όπου φτωχός και η μοίρα του.

eftychidis.blogspot.com