Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανάλυση που μας δίνει την τουρκική άποψη της προσέγγισης Τουρκίας - Αιγύπτου από τον Enes Berna Killic που δημοσιεύθηκε στο turkiyetoday.com στις 15 Αυγούστου.
Ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Σίσι και ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν σε κοινή συνέντευξη Τύπου στην Αίγυπτο, 14 Φεβρουαρίου 2024. (Φωτογραφία μέσω Trpresidency)
"Το Κάιρο φιλοξένησε τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας στις 9 Αυγούστου, σε μια επίσκεψη που συμπίπτει χρονικά με την εκατονταετηρίδα των επίσημων διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Οι συναντήσεις με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Abdel Fattah el-Sissi, τον υπουργό Εξωτερικών Badr Abdelatty και άλλους ανώτερους αξιωματούχους υπογράμμισαν πόσο γρήγορα η Άγκυρα και το Κάιρο έχουν μετακινηθεί από την εξομάλυνση στον στρατηγικό συντονισμό μετά την αποκατάσταση των πλήρων δεσμών.
Η επίσκεψη είχε συμβολικό βάρος: αντανακλούσε όχι μόνο την κοινή επιθυμία εμβάθυνσης της διμερούς συνεργασίας, αλλά και μια ευρύτερη σύγκλιση στη διαχείριση περιφερειακών κρίσεων και την προβολή επιρροής σε αλληλεπικαλυπτόμενους τομείς.
Οικοδόμηση θεσμικών πυλώνων
Και οι δύο πλευρές σηματοδότησαν την πρόθεσή τους να κλειδώσουν κέρδη μέσω επίσημων μηχανισμών. Το Συμβούλιο Στρατηγικής Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου, που ξεκίνησε στην Άγκυρα το 2024, υποστηρίζεται τώρα από μια κοινή ομάδα σχεδιασμού επιφορτισμένη με την παρακολούθηση της προόδου.
Οι οικονομικοί στόχοι είναι φιλόδοξοι. Το εμπόριο, αξίας 8,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024, αναμένεται να φτάσει τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα χρόνια. Οι τουρκικές επενδύσεις στον βιομηχανικό τομέα της Αιγύπτου - που θεωρείται ότι συμβάλλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην παραγωγή - κατείχαν εξέχουσα θέση στις συνομιλίες, παράλληλα με πιθανές κοινές εργασίες στην αμυντική βιομηχανία, τους διαδρόμους μεταφορών και την ενεργειακή ασφάλεια.
Το δεύτερο κομμάτι επικεντρώθηκε σε περιφερειακά σημεία ανάφλεξης, ειδικά στη Γάζα. Οι συζητήσεις κάλυψαν μέτρα για τον τερματισμό της ισραηλινής κατοχής, την εγγύηση αδιάλειπτων ανθρωπιστικών παραδόσεων και τη διαμεσολάβηση για μια διαρκή κατάπαυση του πυρός. Η Άγκυρα ενέκρινε δημοσίως τις προσπάθειες διαμεσολάβησης της Αιγύπτου με το Κατάρ και την Ουάσιγκτον.
Συμβολισμός του Ελ-Αλαμέιν
Οι αντιπροσωπείες συναντήθηκαν στη μεσογειακή παράκτια πόλη El-Alamein, απέναντι από τις ακτές της Τουρκίας, μια επιλογή τόπου που θεωρείται ότι σηματοδοτεί κοινά διακυβεύματα για τη σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου. Η ατζέντα επεκτάθηκε πέρα από τη Γάζα για να καλύψει τη Λιβύη, το Σουδάν, τη Σομαλία, τη Συρία και το Λίβανο. Οι αξιωματούχοι εργάστηκαν για να μειώσουν τα κενά πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων στρατηγικών για την αντιμετώπιση της επέκτασης των ισραηλινών οικισμών και να επηρεάσουν τη διεθνή κοινή γνώμη.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου περιέγραψε τη σχέση ως «υψηλό επίπεδο στρατηγικής σύγκλισης», ευχαριστώντας επίσης την Άγκυρα για την υποστήριξη του υποψηφίου της Αιγύπτου για το κορυφαίο αξίωμα της UNESCO.
Η επιστροφή του Καΐρου στην Ανατολική Μεσόγειο
Στις 8 Ιουλίου, η Αίγυπτος απέρριψε επίσημα τον χάρτη θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού της Ελλάδας που παρουσιάστηκε τον Απρίλιο από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, παραδίδοντας διπλωματική νότα στην ελληνική πρεσβεία στο Κάιρο. Το σημείωμα, που αποκαλύφθηκε από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης στις αρχές Αυγούστου, ανέφερε ότι ορισμένες καθορισμένες θαλάσσιες περιοχές αλληλεπικαλύπτονται με την αποκλειστική οικονομική ζώνη και την υφαλοκρηπίδα της Αιγύπτου στη Μεσόγειο. Το Κάιρο τόνισε ότι οποιεσδήποτε συνέπειες προκύψουν από το σχέδιο της Αθήνας θα είναι «απαράδεκτες», ενώ επανέλαβε την προθυμία του να διαβουλευθεί με την Ελλάδα για την προστασία των αμοιβαίων συμφερόντων.
Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών υποβάθμισε την κίνηση ως «αναμενόμενη αντίδραση» από γειτονικό κράτος με εκκρεμείς διαπραγματεύσεις για τα θαλάσσια σύνορα. Οι αναλυτές στην Άγκυρα θεωρούν τη στάση της Αιγύπτου ως σιωπηρή υποστήριξη για τη συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης της Τουρκίας του 2019 με τη Λιβύη, σηματοδοτώντας περαιτέρω την ευθυγράμμιση μεταξύ Άγκυρας και Καΐρου στη γεωπολιτική της Ανατολικής Μεσογείου.
Οι αμυντικοί δεσμοί αποκτούν δυναμική
Η στρατιωτική συνεργασία έχει αναδειχθεί ως ένα σαφές βαρόμετρο του βάθους της προσέγγισης. Από το 2023, το Κάιρο έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών πέμπτης γενιάς KAAN της Τουρκίας ως συμπαραγωγός, με κοινά έργα σε εξέλιξη σε μη επανδρωμένα αεροσκάφη, πυρομαχικά και μη επανδρωμένα οχήματα εδάφους.
Μια συμφωνία του Μαρτίου 2025 μεταξύ της Havelsan της Türkiye και της Kadir της Αιγύπτου θα επιτρέψει την εγχώρια παραγωγή μη επανδρωμένων χερσαίων συστημάτων με τουρκική τεχνική υποστήριξη. Το ημερολόγιο των ασκήσεων έχει επίσης επεκταθεί: η Αίγυπτος συμμετείχε στις πολυεθνικές ασκήσεις Efes-2024, εντάχθηκε στις τουρκικές ειδικές δυνάμεις τον Απρίλιο του 2025 και συμμετείχε για πρώτη φορά ως εταίρος πλήρους καθεστώτος στις αεροπορικές ασκήσεις Anatolian Eagle στο Ικόνιο αυτό το καλοκαίρι.
Από την αντιπαλότητα στη συνεργασία: Γιατί τώρα;
Η αντίθεση μεταξύ της περιφερειακής δυναμικής το 2020 και το 2025 είναι εντυπωσιακή. Πριν από πέντε χρόνια, το δίκτυο μεσολάβησης του Ιράν λειτουργούσε σε πλήρη ισχύ, έχοντας αποδείξει τις δυνατότητές του με χτυπήματα σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας. Το Ιράν είχε επικεφαλής τον σκληροπυρηνικό Ιμπραήμ Ραΐσι, ενώ το Ισραήλ βίωνε πολιτική αστάθεια που υποχώρησε για λίγο σε μια πιο μετριοπαθή κυβέρνηση συνασπισμού. Σήμερα, το δίκτυο μεσολάβησης του Ιράν έχει αποδυναμωθεί σημαντικά. Εν τω μεταξύ, το Ισραήλ έχει μετακινηθεί πιο δεξιά υπό την κυβέρνηση Νετανιάχου, υποστηρίζοντας μια πιο επιθετική περιφερειακή στάση.
Η πολιτική του Κόλπου έχει επίσης υποστεί επαναβαθμονόμηση, με τη Σαουδική Αραβία να επεκτείνει τα ανοίγματα σε πρώην αντιπάλους, συμπεριλαμβανομένου του Κατάρ. Αυτή η επαναβαθμονόμηση διευκόλυνε νέες ευθυγραμμίσεις. Η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία, που κάποτε βρίσκονταν για λίγο σε αντιπαράθεση, μοιράζονται τώρα ρόλους στη μετασυγκρουσιακή Συρία μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ, με την Άγκυρα να κυριαρχεί στο έδαφος και το Ριάντ να συνεισφέρει πολιτικά και οικονομικά.
Τώρα, η Λιβύη είναι έτοιμη να γίνει το επόμενο πεδίο δοκιμών για μια παρόμοια, αν και πιο περίπλοκη, συμφωνία συνεργασίας, αλλά όχι ως φόρμουλα αντιγραφής-επικόλλησης. Αντίθετα, η Λιβύη προσφέρει ένα νέο θέατρο για την εφαρμογή μιας τροποποιημένης έκδοσης του μοντέλου συντονισμού Τουρκίας-Κόλπου που δοκιμάστηκε στη Συρία, καθώς η ικανότητα της Τουρκίας να διατηρεί σχέσεις και με τις δύο πλευρές του κατακερματισμένου πολιτικού τοπίου της Λιβύης και η ενσωμάτωση της Ιταλίας σηματοδοτούν άλλη μια στιγμή μαύρου κύκνου.
Στρατηγικά διακυβεύματα στο κατάμεστο θέατρο
Η σχέση Τουρκίας-Αιγύπτου κινείται πέρα από την εξομάλυνση σε μια δομημένη, πολυτομεακή εταιρική σχέση. Με συγκλίνουσες ατζέντες ασφαλείας, επέκταση της αμυντικής παραγωγής και αυξανόμενους εμπορικούς στόχους, τα δύο κράτη τοποθετούνται ως βασικοί παράγοντες στη διαμόρφωση των ευθυγραμμίσεων της Ανατολικής Μεσογείου και, όλο και περισσότερο, της αφρικανικής και αραβικής περιφερειακής διπλωματίας."
Αναδημοσίευση από turkiyetoday.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου