Το άρθρο από τον Enes Berna Killic δημοσιέυεται στην τουρκική ιστοσελίδα www.turkiyetoday.com. Το βρήκα ενδιαφέρον και το αναδημοσιεύω.
"Η τριμερής σύνοδος κορυφής υψηλού επιπέδου στην Κωνσταντινούπολη συγκέντρωσε τους ηγέτες της Τουρκίας, της Ιταλίας και της Λιβύης για την αντιμετώπιση πιεστικών περιφερειακών προκλήσεων, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης της μετανάστευσης, του συντονισμού της ασφάλειας και της ενεργειακής συνεργασίας. Στη συνάντηση συμμετείχαν ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι και ο πρωθυπουργός της Λιβύης Αμπντουλχαμίντ Ντμπεϊμπέχ.
Η προσεκτικά οργανωμένη μορφή της συνόδου κορυφής, ένα τριγωνικό τραπέζι πλαισιωμένο από ανώτερους συμβούλους και επικεφαλής ασφαλείας, αντανακλούσε μια ισότιμη, στρατηγική εταιρική σχέση. Τούρκοι αξιωματούχοι όπως ο υπουργός Εξωτερικών, ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών και ο κορυφαίος σύμβουλος ασφαλείας του προέδρου ήταν παρόντες, σηματοδοτώντας την ευρεία ατζέντα της συνόδου κορυφής πέρα από την παραδοσιακή διπλωματία.
Η μετανάστευση παραμένει ένας επίμονος οδηγός, αλλά όχι ο μόνος
Η μετανάστευση εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα στην ευρωπαϊκή ατζέντα, ιδιαίτερα καθώς η πολιτική αστάθεια στο Σαχέλ και τη Βόρεια Αφρική οδηγεί σε αυξημένες ροές προς την ήπειρο. Παρά τις κοινές περιπολίες και τις χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ προσπάθειες ελέγχου των συνόρων, η Ευρώπη αγωνίζεται να περιορίσει την παράτυπη μετανάστευση. Το ζήτημα έχει κατά καιρούς εργαλειοποιηθεί από παράγοντες και στις δύο πλευρές της Μεσογείου.
Στη Λιβύη, έχουν εμφανιστεί αναφορές που υποδηλώνουν ότι η κυβέρνηση με έδρα το Τομπρούκ που ευθυγραμμίζεται με τον Khalifa Haftar μπορεί να διευκόλυνε τις διελεύσεις για να αποκτήσει επιρροή στις Βρυξέλλες. Αν και δεν είναι πρωτοφανές, τέτοιες τακτικές υπογραμμίζουν την ευπάθεια της Ευρώπης και τα όρια της εξωτερικής διαχείρισης των συνόρων.
Η τουρκική προσέγγιση, βασισμένη σε ρεαλιστική διπλωματία και υποστηριζόμενη από τη στρατιωτική παρουσία και τις ενεργειακές συμφωνίες, βασίζεται στην εξασφάλιση επιρροής μέσω σταθεροποίησης και όχι αντιπαράθεσης. Οι πρόσφατες συμφωνίες της Turkish Petroleum Corporation (TPAO) για εξερεύνηση σε τέσσερις ζώνες της Λιβύης καταδεικνύουν τη μακροπρόθεσμη επένδυση της Άγκυρας στο μέλλον της Λιβύης, ανεξάρτητα από προσωρινές πολιτικές αποτυχίες ή μεταβαλλόμενες συμμαχίες.
Αυτή η στρατηγική ευθυγραμμίζεται στενά με την εξελισσόμενη θέση της Ιταλίας υπό την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι. Όπως και η σκέψη της κυβέρνησης Trump στη Μέση Ανατολή, η Ρώμη ευνοεί όλο και περισσότερο μια ενιαία, κεντρική αρχή στη Λιβύη - μια αρχή που μπορεί να λογοδοτήσει - έναντι της ασάφειας και της αστάθειας των ανταγωνιστικών κέντρων εξουσίας. Τόσο για την Άγκυρα όσο και για τη Ρώμη, η τάξη είναι προτιμότερη από τον κατακερματισμό.
Ωστόσο, η μετανάστευση, αν και επείγουσα, είναι μόνο ένα μέρος της εικόνας. Το υπόβαθρο της συνάντησης της Κωνσταντινούπολης δείχνει προς ευρύτερες περιφερειακές ανακατατάξεις στις οποίες η Türkiye τοποθετείται ως απαραίτητος συνομιλητής μεταξύ της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.
Βαθαίνουν οι αμυντικοί-βιομηχανικοί δεσμοί μεταξύ Άγκυρας και Ρώμης
Η μορφή και το πλαίσιο της συνόδου κορυφής έδειξαν ότι η Άγκυρα και η Ρώμη ευθυγραμμίζονται στενά πίσω από την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση της Λιβύης υπό την ηγεσία του Abdulhamid Dbeibeh, ενισχύοντας το μήνυμα ότι η κοινή τους προτεραιότητα είναι μια ενωμένη, σταθερή Λιβύη.
Εκτός από τους ηγέτες, η συμμετοχή κορυφαίων αξιωματούχων πληροφοριών και ασφάλειας επεσήμανε τη σημασία του στρατιωτικού συντονισμού, της ανταλλαγής πληροφοριών και της πολιτικής σταθεροποίησης.
Εν τω μεταξύ, μια λιγότερο ορατή αλλά αποκαλυπτική συνιστώσα της τριμερούς δυναμικής είναι η εντατικοποίηση της αμυντικής-βιομηχανικής συνεργασίας μεταξύ της Τουρκίας και της Ιταλίας. Τους τελευταίους μήνες, ο κατασκευαστής drones της Άγκυρας Baykar εξαγόρασε μία από τις βασικές αεροδιαστημικές εταιρείες της Ιταλίας. Ξεχωριστά, μια τουρκική εταιρεία με έδρα το Çorum έχει αναδειχθεί ως σημαντικός προμηθευτής βλημάτων πυροβολικού στην Ιταλία σε μια συμφωνία που επιταχύνθηκε από τη Ρώμη, μια διαδικασία που συνήθως απαιτεί πολιτική εκκαθάριση υψηλού επιπέδου.
Οι συναλλαγές υποδηλώνουν ένα επίπεδο εμπιστοσύνης που σπάνια επεκτείνεται σε εταίρους εκτός ΕΕ. Οι ιταλικές αμυντικές εταιρείες, ιδίως η Leonardo, αναμένεται να επιδιώξουν περαιτέρω συνεργασία με τους Τούρκους ομολόγους τους, τοποθετώντας ενδεχομένως τουρκικές πλατφόρμες ως μέρος της εξελισσόμενης αρχιτεκτονικής αεράμυνας της Ευρώπης.
Ο κατακερματισμός τηςα Λιβύης δίνει στην Τουρκία περιθώριο ελιγμών
Στο μέτωπο της Λιβύης, η Türkiye έχει αναδειχθεί ως ένας από τους λίγους εξωτερικούς παράγοντες ικανούς να εμπλέξουν τόσο την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με έδρα την Τρίπολη όσο και τις φατρίες στα ανατολικά. Η παρέμβασή της εκ μέρους της κυβέρνησης της Τρίπολης κατά τη διάρκεια της επίθεσης του Χάφταρ το 2019-2020 διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αλλαγή της ισορροπίας στο πεδίο της μάχης. Αλλά από τότε, η Άγκυρα επέλεξε μια διττή προσέγγιση, εμπλέκοντας και τα δύο στρατόπεδα, ενθαρρύνοντας παράλληλα μια πολιτική διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων.
Αυτή η ρεαλιστική δέσμευση επέτρεψε στην Τουρκία να εξασφαλίσει μακροπρόθεσμες συμφωνίες για την ενέργεια και τις υποδομές, βελτιώνοντας ταυτόχρονα τη θέση της μεταξύ των ευρωπαϊκών παραγόντων, οι οποίοι έχουν κουραστεί από το παρατεταμένο αδιέξοδο στη Λιβύη. Για την Ιταλία, της οποίας η ενεργειακή εταιρεία Eni είναι σημαντικός παίκτης στη Λιβύη, ο συντονισμός με την Άγκυρα προσφέρει στρατηγική αξία.
Η Ελλάδα παρακολουθεί επιφυλακτικά από το περιθώριο
Η τριμερής σύνοδος κορυφής της Κωνσταντινούπολης μεταξύ Λιβύης, Ιταλίας και Τουρκίας δεν πέρασε απαρατήρητη στην Αθήνα. Ο ΣΥΡΙΖΑ χαρακτήρισε τη συνάντηση ως «διπλωματική ήττα» για τον πρωθυπουργό Μητσοτάκη, υποστηρίζοντας ότι η κυβέρνησή του παραμένει «απλός παρατηρητής των εξελίξεων, χωρίς ενιαία εθνική στρατηγική και όλο και πιο απομονωμένη στη διεθνή σκηνή».
Στις αρχές Ιουλίου, μια προγραμματισμένη ελληνική διπλωματική επίσκεψη στη Βεγγάζη εγκαταλείφθηκε αθόρυβα, γεγονός που ερμηνεύτηκε από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης ως ένδειξη εξασθένισης της επιρροής. Θεωρούμενη εδώ και καιρό ως ακρογωνιαίος λίθος της μεσογειακής πολιτικής της ΕΕ, η Ελλάδα βρίσκεται τώρα όλο και πιο απομονωμένη ως άξονας περιφερειακής δυναμικής.
Μεγάλο μέρος αυτής της απομόνωσης πηγάζει από τη φθίνουσα σημασία του Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου και την κατάρρευση της πρωτοβουλίας για τον αγωγό EastMed, η οποία κάποτε περιελάμβανε την Ελλάδα, το Ισραήλ, την Κύπρο και την Αίγυπτο ως βασικούς ενδιαφερόμενους. Με νέους ενεργειακούς διαδρόμους να διαμορφώνονται, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας Τουρκίας-Κατάρ μέσω της Συρίας και των διευρυμένων συνδέσεων Κασπίας-Ευρώπης μέσω της Türkiye, η Αθήνα αντιμετωπίζει ένα πιο περιορισμένο περιβάλλον πολιτικής.
Προς ένα ρεαλιστικό μεσογειακό τρίγωνο;
Η εξέλιξη της Κωνσταντινούπολης σε κόμβο πολυμερούς διπλωματίας γίνεται όλο και πιο εμφανής. Η πόλη φιλοξένησε πρόσφατα ευαίσθητες διαπραγματεύσεις και πολιτικές επαφές υψηλού επιπέδου από ουκρανικές και ρωσικές αντιπροσωπείες στις ειρηνευτικές συνομιλίες για το Κέρας της Αφρικής, ακόμη και επισκέψεις ανώτερων αξιωματούχων της Αρμενίας και του Ιράν.
Η τουρκική εξωτερική πολιτική επιδιώκει μια ταυτότητα «γεφυροποιού» μεταξύ πολωμένων μπλοκ, έναν ρόλο στον οποίο η Άγκυρα έχει κλίνει εν μέσω παγκόσμιας πολυπολικότητας και δυτικής περιχαράκωσης.
Η ικανότητα της Τουρκίας να συγκεντρώνει παράγοντες από αντίθετα άκρα του γεωπολιτικού φάσματος έχει προσθέσει στην αξιοπιστία της ως περιφερειακού συντονιστή, σε αντίθεση με τις εποχές που είχε παραγκωνιστεί από τους γείτονές της πριν από μερικά χρόνια.
Δύο προϋποθέσεις επέτρεψαν αυτή τη σύγκλιση. Πρώτον, οι Ευρωπαίοι παράγοντες, ειδικά η Ιταλία, έχουν αρχίσει να παραγκωνίζουν τις ιδεολογικές αντιρρήσεις υπέρ της ρεαλιστικής δέσμευσης με τις πραγματικές πραγματικότητες, κυρίως μεταξύ αυτών, αναγνωρίζοντας τον απαραίτητο ρόλο της Τουρκίας στη Λιβύη.
Δεύτερον, έχει συμβεί μια ευρύτερη περιφερειακή μετατόπιση: οι χώρες σε όλη τη Μέση Ανατολή είναι πλέον πιο ανοιχτές στη συνεργασία και η τουρκική ηγεσία έχει προσαρμοστεί ανάλογα, τοποθετώντας τον εαυτό της τόσο ως σταθεροποιητή όσο και ως διαμεσολαβητή."
Δημοσιεύθηκε 02.08.2025
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου